Εφαρμογή των διατάξεων του Ν.5056/2023

Εφαρμογή των διατάξεων του Ν.5056/2023

Δημοσιεύτηκε η υπ' Αριθμ.πρωτ.: 87909/2023 Εγκύκλιος 1172 του Υπουργείου Εσωτερικών, με τίτλο: "Εφαρμογή διατάξεων του ν. 5056/2023".

Σε συνέχεια δημοσίευσης του Ν.5056/2023, παρέχεται ενημέρωση από το ΥΠ.ΕΣ. αναφορικά με τα σημαντικότερα σημεία του νεοψηφισθέντος νόμου:

- Αρμοδιότητες Δημοτικής Επιτροπής:  Με το άρθρο αυτό, προστίθεται νέο άρθρο 74Α «Αρμοδιότητες δημοτικής επιτροπής» μετά από το άρθρο 74 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), στην παρ. 1 του οποίου ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι από την αυτοδιοικητική περίοδο που άρχεται την 1η.1.2024, όπου στην κείμενη νομοθεσία γίνεται αναφορά ή παραπομπή στην οικονομική επιτροπή, την επιτροπή ποιότητας ζωής και την εκτελεστική επιτροπή των δήμων, καθώς και στις αρμοδιότητές τους, εφεξής νοείται η δημοτική επιτροπή, η οποία ασκεί τις αρμοδιότητες αυτές. Παράλληλα, με το άρθρο 53, καταργούνται τα άρθρα 62 και 76 καθώς και οι περ. α’, β’, γ’, θ’ και ι’ του άρθρου 63 του ν. 3852/2010 περί σύστασης, λειτουργίας και αρμοδιοτήτων της εκτελεστικής επιτροπής του δήμου, καθώς και περί της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης. Από τις ανωτέρω αλλαγές επηρεάζεται η εφαρμογή των διατάξεων περί κατάρτισης του προϋπολογισμού των δήμων. Έτσι, όπου στο άρθρο 77 του ν. 4172/2013 (Α’ 167) προβλέπεται εμπλοκή της οικονομικής επιτροπής, της εκτελεστικής επιτροπής και της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης στη διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού, από την 1η.1.2024, ημερομηνία έναρξης ισχύος του άρθρου 9 του παρόντος νόμου, οι αρμοδιότητες αυτών θα ασκούνται πλέον από τη δημοτική επιτροπή. Για το τρέχον έτος, η σχετική διαδικασία προφανώς θα τηρηθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις του άρθρου 77 του ν. 4172/2013. Αναλόγως, σε όποιες άλλες ρυθμίσεις προβλέπονται αρμοδιότητες των καταργούμενων επιτροπών σε θέματα οικονομικής διαχείρισης και διαχείρισης της περιουσίας των δήμων, από την 1η.1.2024 οι αρμοδιότητες αυτές θα ασκούνται πλέον από τη δημοτική επιτροπή. Στο ίδιο άρθρο του νέου νόμου ορίζεται στην παρ. 2, επίσης, ότι η δημοτική επιτροπή, πλέον των αρμοδιοτήτων της παρ. 1, αποφασίζει, μεταξύ άλλων, για την έγκριση των όρων και τη σύναψη κάθε είδους προγραμματικών συμβάσεων, την επιστροφή από τον δήμο αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, καθώς και τις δωρεές εξοπλισμού, ειδών και οχημάτων σε άλλους δήμους ή κοινωφελείς οργανισμούς.

-Κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των ΟΤΑ: 
Με τις διατάξεις του Μέρους Γ του νέου νόμου, την 31η.12.2023 καταργούνται αυτοδικαίως τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που συστήθηκαν με οποιονδήποτε τρόπο από Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού και λειτουργούν σύμφωνα με τα άρθρα 239 έως 242 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α΄ 114), και οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από την 01η .1.2024 από τον οικείο δήμο. Λαμβανομένου υπόψη ότι:
το κάθε είδους προσωπικό που απασχολείται στα νομικά πρόσωπα που καταργούνται, καθίσταται αυτοδικαίως προσωπικό του δήμου και παρέχει τις υπηρεσίες του με την ίδια σχέση εργασίας ή έμμισθης εντολής, ενώ συμβάσεις μίσθωσης έργου συνεχίζουν να υλοποιούνται από τον δήμο μέχρι τη λήξη τους (περ. α’ της παρ. 2 του άρθρου 27 ν. 5056/2023),
ταμειακά υπόλοιπα και υπόλοιπα τραπεζικών λογαριασμών των καταργούμενων νομικών προσώπων μεταφέρονται με απόφαση της οικείας δημοτικής επιτροπής σε λογαριασμό του δήμου και κλείνουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί των καταργούμενων νομικών προσώπων (περ. γ’ της παρ. 3 του άρθρου 27 ν. 5056/2023),
• οι αρμοδιότητες των καταργούμενων νομικών προσώπων, η ανάληψη ή η συνέχιση εκτελούμενων χρηματοδοτούμενων ή συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων ή έργων ή υπηρεσιών από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους ή διεθνείς οργανισμούς συνεχίζουν να υλοποιούνται από τον δήμο ή κατά την παρ. 6 του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87), υπό καθεστώς καθολικής διαδοχής ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί (πρώτο εδάφιο παρ. 4 άρθρου 27 ν. 5056/2023), είναι προφανές ότι οι δήμοι θα αναλάβουν πλέον το σύνολο των εσόδων και εξόδων των καταργούμενων νομικών προσώπων, όπως αυτά αποτυπώνονται στις οικονομικές καταστάσεις των τελευταίων. Κατά συνέπεια, στον προϋπολογισμό έτους 2024, οι δήμοι της χώρας θα πρέπει να αποτυπώσουν τα έσοδα, έξοδα και ταμειακά υπόλοιπα των νομικών προσώπων που δεν θα υφίστανται πλέον από την 1η .1.2024, ώστε να μπορούν να ασκήσουν απρόσκοπτα τις ανάλογες αρμοδιότητες. Ο επακριβής προσδιορισμός των εσόδων, εξόδων και ταμειακών υπολοίπων που θα πρέπει να εγγραφούν στον προϋπολογισμό 2024 του δήμου, θα γίνει με συνεργασία της οικονομικής υπηρεσίας του δήμου με αυτές των καταργούμενων νομικών προσώπων. Επίσης, με την περ. α’ της παρ. 3 του άρθρου 27, ορίζεται ότι από την κατάργηση του οικείου νομικού προσώπου, τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά του στοιχεία περιέρχονται αυτοδικαίως στον δήμο που το συνέστησε, ο οποίος υπεισέρχεται ως καθολικός διάδοχος σε όλα τα εμπράγματα και ενοχικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Με την περ. β’ της παρ. 3 του άρθρου 27, καθορίζεται η διαδικασία καταγραφής και απογραφής των πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων που μεταβιβάζονται στον δήμο από το καταργούμενο νομικό πρόσωπο. Για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μέχρι την ολοκλήρωση του έργου της προβλεπόμενης προς τούτο επιτροπής, ο επακριβής προσδιορισμός τυχόν στοιχείων που επηρεάζουν την κατάρτιση του προϋπολογισμού 2024 (όπως απαιτήσεων και υποχρεώσεων που μεταφέρονται στον δήμο) θα γίνει ομοίως με συνεργασία της οικονομικής υπηρεσίας του δήμου με αυτές των καταργούμενων νομικών προσώπων. Ως προς το σκέλος των εσόδων ειδικότερα, αξίζει να σημειωθεί η πρόβλεψη που γίνεται στο τέλος του άρθρου 3 της κατ’ έτος εκδιδόμενης υπ’ αρ. 63726/28.7.2023 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών περί παροχής οδηγιών για την κατάρτιση του προϋπολογισμού των δήμων οικονομικού έτους 2024 (Β’ 4795/28.7.2023), υπό τον τίτλο «Ειδικές παρατηρήσεις επί των οριζόμενων στο άρθρο 3 (Ειδικές οδηγίες κατάρτισης του προϋπολογισμού έτους 2024)» και έχει ως ακολούθως: «Πέραν των οριζόμενων στην προηγούμενη γενική παρατήρηση, καθώς και της περίπτωσης Β.3.1 της παρούσας, επιτρέπεται επίσης η αύξηση των συνολικών ποσών στις ΟΜΑΔΕΣ ΕΣΟΔΩΝ Ι, ΙΙ και ΙΙΙ σε φορέα, στην περίπτωση κατά την οποία υφίσταται κατάργηση, λύση ή συγχώνευση, με ΦΕΚ, νομικού προσώπου και περιέλευση των αντίστοιχων εσόδων σε αυτόν». Κατά συνέπεια, κατά την κατάρτιση, ψήφιση και έλεγχο νομιμότητας του προϋπολογισμού, δεν τίθεται ζήτημα μη επιτρεπτής υπέρβασης των ανώτατων ορίων που τίθενται με το άρθρο αυτό, κατά το βαθμό που αποτυπώνονται στον προϋπολογισμό του δήμου τα έσοδα που προκύπτουν εξαιτίας της κατάργησης των νομικών προσώπων του.

- Σχολικές επιτροπές:  Από την 30η .6.2024
οι αρμοδιότητες των ν.π.δ.δ. «Σχολικές Επιτροπές» της παρ. 2 του άρθρου 103 του ν. 3852/2010 (Α’ 87) ασκούνται από τον οικείο δήμο. Μέχρι την ημερομηνία αυτή, οι σχολικές επιτροπές λειτουργούν κανονικά. Κατά τα λοιπά, το άρθρο 27 εφαρμόζεται αναλόγως και για αυτές, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 28. Με απόφαση της δημοτικής επιτροπής συνιστάται πάγια προκαταβολή, με υπόλογο διαχειριστή τον διευθυντή, ή τον εκτελούντα χρέη διευθυντή της σχολικής μονάδας ή τους αναπληρωτές αυτών (παρ. 3 άρθρου 28). Οι δαπάνες που καλύπτονται από την πάγια προκαταβολή, το ύψος αυτής και η ρύθμιση κάθε ζητήματος οικονομικής διαχείρισης που κρίνεται αναγκαίο για τη στήριξη της λειτουργίας των σχολικών μονάδων, καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών. Από την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου αυτού και με τη διαδικασία που προβλέπεται στην παρ. 5, μπορούν να εξαιρούνται σχολικές επιτροπές σε δήμους στους οποίους λειτουργούν συνολικά περισσότερες από εκατό (100) σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η οικονομική λειτουργία των διατηρούμενων επιτροπών εποπτεύεται υποχρεωτικά από τον προϊστάμενο οικονομικών υπηρεσιών του δήμου, ο οποίος
α) υποβάλλει, τουλάχιστον σε τριμηνιαία βάση, συνοπτικό απολογισμό εσόδων και εξόδων και κατάσταση βασικών στοιχείων ισολογισμού (απαιτήσεων, διαθεσίμων και υποχρεώσεων) στη δημοτική επιτροπή και
β) μεριμνά για τη μηνιαία ενημέρωση των βάσεων δεδομένων του Υπουργείου Εσωτερικών με τα οικονομικά στοιχεία τους. Τα θέματα σχετικά με τη λειτουργία και την οικονομική διαχείριση των σχολικών επιτροπών που διατηρούνται, καθώς και κάθε αναγκαίο ζήτημα για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων, ρυθμίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.

- Λύση κοινωφελών επιχειρήσεων των Δήμων:  Με τις διατάξεις του άρθρου αυτού, λύονται αυτοδικαίως την 31η.12.2023, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί λύσης ή και εκκαθάρισης, οι δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 252 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006) και της παρ. 1 του άρθρου 156 του ν. 4600/2019 (Α΄ 43) και οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από την 1η .1.2024 από τον οικείο δήμο. Οι διατάξεις των καταργούμενων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου που αφορούν το προσωπικό, τα ταμειακά υπόλοιπα και τις αρμοδιότητες, έχουν ανάλογη εφαρμογή και για κοινωφελείς επιχειρήσεις. 

- Διάρκεια προϋπολογισμού νομικών προσώπων που έχουν καταργηθεί ή λυθεί:   Με το άρθρο αυτό, τροποποιείται η παρ. 1 του άρθρου 160 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006), περί της διάρκειας της ισχύος του προϋπολογισμού και ειδικότερα ως προς τις δαπάνες που επιτρέπεται να διενεργούνται κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο αυτή. Έτσι, στις ήδη υφιστάμενες περιπτώσεις
«α) Των υποχρεωτικών δαπανών που αναφέρονται στην παρ. 1 του άρθρου 158.
β) Των δαπανών που γίνονται για ειδικούς σκοπούς, βάσει διάταξης νόμου, … από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης», προστίθεται περ. γ’ όπου ορίζεται ότι ο προϋπολογισμός του έτους που έχει λήξει ισχύει και για την πληρωμή των δαπανών που γίνονται για την άσκηση των αρμοδιοτήτων νομικών προσώπων που έχουν λυθεί ή καταργηθεί. Ως εκ τούτου δήμοι που δεν έχουν εν ισχύ προϋπολογισμό με την έναρξη της οικονομικής χρήσης 2024 και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 160 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, θα μπορούν να διενεργούν και να πληρώνουν και δαπάνες που σχετίζονται με την άσκηση των αρμοδιοτήτων των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων που καταργούνται ή λύονται - προφανώς όχι πέραν της προθεσμίας που τίθεται με τις διατάξεις αυτές.