Ν.4804/2021: Εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών

Με τις διατάξεις του Ν.4804/2021 «Εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών και λοιπές διατάξεις.», ο οποίος δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ (Α' 90) το Σάββατο 05/06/2021, ρυθμίζεται εκ νέου η διαδικασία υποβολής υποψηφιότητας, ψηφοφορίας και ανάδειξης του επιτυχόντος συνδυασμού και των επιλαχόντων συνδυασμών των τακτικών και αναπληρωματικών αιρετών προσώπων κατά τη διεξαγωγή των εκλογών των δημοτικών και των περιφερειακών αρχών.

Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις του νόμου, το δημοτικό συμβούλιο αποτελείται από:

α) δεκατρία (13) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό έως δύο χιλιάδες (2.000) κατοίκους,

β) δεκαπέντε (15) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από δύο χιλιάδες έναν έως πέντε χιλιάδες (2.001 - 5.000) κατοίκους,

γ) δεκαεννέα (19) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από πέντε χιλιάδες έναν έως δέκα χιλιάδες (5.001 - 10.000) κατοίκους,

δ) είκοσι πέντε (25) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από δέκα χιλιάδες έναν έως τριάντα χιλιάδες (10.001 - 30.000) κατοίκους,

ε) είκοσι εννέα (29) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από τριάντα χιλιάδες έναν έως πενήντα χιλιάδες (30.001 - 50.000) κατοίκους,

στ) τριάντα πέντε (35) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από πενήντα χιλιάδες έναν έως εκατό χιλιάδες (50.001 - 100.000) κατοίκους,

 ζ) τριάντα εννέα (39) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από εκατό χιλιάδες έναν έως εκατόν πενήντα χιλιάδες (100.001 - 150.000) κατοίκους και

η) σαράντα τρία (43) μέλη, σε δήμους με πληθυσμό από εκατόν πενήντα χιλιάδες έναν (150.001) και άνω κατοίκους.

Στην περίπτωση που οι δημοτικές ενότητες δήμων με πληθυσμό από δέκα χιλιάδες έναν έως τριάντα χιλιάδες (10.001 - 30.000) κατοίκους, από τριάντα χιλιάδες έναν έως πενήντα χιλιάδες (30.001 - 50.000) κατοίκους και από πενήντα χιλιάδες έναν έως εκατόν πενήντα χιλιάδες (50.001 - 150.000) κατοίκους που έχουν συσταθεί με το άρθρο 2 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), υπερβαίνουν τις έξι (6), ο αριθμός των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου τους είναι εκείνος που αντιστοιχεί στην επόμενη πληθυσμιακή κλίμακα.

Η εκλογή των δημάρχων, δημοτικών συμβούλων, συμβούλων δημοτικών κοινοτήτων και προέδρων δημοτικών κοινοτήτων διεξάγεται κάθε πέντε (5) έτη με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία, τη δεύτερη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου του πέμπτου έτους κάθε δημοτικής περιόδου. Αν δεν αναδειχθεί επιτυχών συνδυασμός, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή, ενώ αν κατά την ημέρα της διενέργειας των εκλογών των δημοτικών αρχών, σε δήμο ή σε ένα ή περισσότερα εκλογικά τμήματά του, δεν διεξαχθεί η ψηφοφορία, αυτή γίνεται την επόμενη Τετάρτη. Η εγκατάσταση των αρχών γίνεται την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους από αυτό της διεξαγωγής των εκλογών και η θητεία τους λήγει την 31η Δεκεμβρίου του πέμπτου έτους.

Για την πρώτη εφαρμογή του παρόντος, η εκλογή δημοτικών αρχών διεξάγεται την Κυριακή, 8 Οκτωβρίου 2023 και η εγκατάσταση των αρχών γίνεται την 1η Ιανουαρίου 2024.

Στο πλαίσιο κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβίβαστων, προστίθενται οι πολίτες που στερούνται του δικαιώματος του εκλέγειν, οι Αξιωματικοί του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, με εξαίρεση όσους προάγονται σε αξιωματικούς, με τη συμπλήρωση ετών πραγματικής υπηρεσίας κατά τη διάρκεια της αιρετής θητείας τους, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, ειδικοί σύμβουλοι των δήμων που υπηρέτησαν, κατά και μετά από την 1η Ιανουαρίου του έτους διεξαγωγής των εκλογών,  όσοι έχουν εκπέσει από οποιοδήποτε αιρετό αξίωμα Α' ή Β' βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης με αιτιολογημένη απόφαση του Επόπτη Ο.Τ.Α. για πειθαρχικό παράπτωμα ή που στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων λόγω αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης.
Ασυμβίβαστο ισχύει και για τους οφειλέτες χρηματικού ποσού άνω των τριακοσίων (300) ευρώ. Ωστόσο, σε περιπτώσεις που οφειλέτης εκλεγεί σε αξίωμα, οφείλει να εξοφλήσει ή να ρυθμίσει την οφειλή του, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την ανακήρυξή του, ειδάλως εκπίπτει αυτοδικαίως.
Επιπλέον, αυξάνεται σε  δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ το ποσό της σύμβασης  προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας  άνω του οποίου ισχύει κώλυμα εκλογιμότητας.
Για τους υπαλλήλους που άσκησαν καθήκοντα προϊσταμένων οργανικών μονάδων επιπέδου γενικής διεύθυνσης ή διεύθυνσης το διάστημα που δεν μπορούν να εκλεγούν καθορίζεται στους δέκα (10) μήνες πριν από τη διενέργεια των εκλογών, ενώ προϋπόθεση εκλογής των Διοικητών, υποδιοικητών, πρόεδρων διοικητικών συμβουλίων, διευθύνοντων ή εντεταλμένων σύμβουλων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημόσιων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει, άμεσα ή έμμεσα, το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος ορίζεται το να μην να είναι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, να μην έχουν εκλεγεί στα ανωτέρω αξιώματα, ή να μην έχουν οριστεί στις θέσεις αυτές λόγω ιδιότητας (ex officio) κατά και μετά από την 1η Ιανουαρίου του έτους διεξαγωγής των εκλογών.

Ως εκλογικές περιφέρειες για την ανάδειξη των δημοτικών συμβούλων ορίζονται:

α) η δημοτική ενότητα της παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 3852/2010 (Α’ 87) και

β) οι δημοτικές κοινότητες της παρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 3852/2010.

Μέτρο για τον υπολογισμό των εδρών των δημοτικών συμβούλων κάθε εκλογικής περιφέρειας αποτελεί το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης του πληθυσμού του δήμου, δια του συνολικού αριθμού των μελών του δημοτικού συμβουλίου κάθε δήμου. Από το πηλίκο της διαίρεσης του πληθυσμού της εκλογικής περιφέρειας δια του εκλογικού μέτρου προκύπτουν οι έδρες των δημοτικών της συμβούλων.

Η εκλογή των δημάρχων, των δημοτικών συμβούλων, των συμβούλων δημοτικών κοινοτήτων και των προέδρων των δημοτικών κοινοτήτων γίνεται κατά συνδυασμούς. Υποψηφιότητες για τα αξιώματα του πρώτου εδαφίου εκτός συνδυασμών αποκλείονται. Κάθε συνδυασμός περιλαμβάνει τον υποψήφιο δήμαρχο, τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους, ανά εκλογική περιφέρεια, τους υποψήφιους συμβούλους δημοτικών κοινοτήτων και τους υποψήφιους προέδρους των δημοτικών κοινοτήτων, ανά δημοτική κοινότητα και για ποσοστό ογδόντα τοις εκατό (80%) τουλάχιστον των δημοτικών κοινοτήτων. Η δήλωση των συνδυασμών υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη δήλωσης υποψηφιοτήτων του άρθρου 33 του π.δ. 26/2012 (Α’ 27), περί εκλογής βουλευτών, η οποία είναι προσβάσιμη μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr - ΕΨΠ), από τους επικεφαλής των συνδυασμών υποψήφιους δημάρχους το αργότερο έως τις 23:59 την 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών. Μέχρι τη λήξη της προθεσμίας, επιτρέπεται μόνο να συμπληρωθεί ο συνδυασμός έως τον επιτρεπόμενο αριθμό των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων, συμβούλων δημοτικών κοινοτήτων και προέδρων δημοτικών κοινοτήτων με υποβολή συμπληρωματικής δήλωσης του υποψήφιου δημάρχου. Μετά από τη λήξη της προθεσμίας καμιά μεταβολή της δήλωσης δεν επιτρέπεται, εκτός από την αντικατάσταση προσώπων που παραιτήθηκαν ή απεβίωσαν.
Ο υποψήφιος δήμαρχος μπορεί να παραιτηθεί από την υποψηφιότητά του πριν από τις εκλογές. Η παραίτηση υποβάλλεται με γραπτή δήλωση, η οποία επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή, ή παραδίδεται με απόδειξη στον πρόεδρο πρωτοδικών την εικοστή (20ή) ημέρα, το αργότερο, πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας.  Αν υποψήφιος δήμαρχος παραιτηθεί ή αποβιώσει, τη θέση του στον συνδυασμό καταλαμβάνει είτε νέος υποψήφιος, είτε ένας από τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους του συνδυασμού, ύστερα από γραπτή δήλωση της πλειοψηφίας των υποψηφίων του συνδυασμού, που επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή, ή παραδίδεται με απόδειξη στον πρόεδρο πρωτοδικών, το αργότερο δέκα (10) ημέρες πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας.

Τη 10η Σεπτεμβρίου του έτους των εκλογών, το αρμόδιο δικαστήριο ανακηρύσσει σε δημόσια συνεδρίαση τους συνδυασμούς που έχουν δηλωθεί νόμιμα.

Στις εκλογές των δημάρχων και των δημοτικών συμβούλων, θεωρείται επιτυχών ο συνδυασμός που πλειοψήφησε με ποσοστό μεγαλύτερο του σαράντα τρία τοις εκατό (43% + 1 ψήφος) του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων και επιλαχόντες συνδυασμοί του δημοτικού συμβουλίου αυτοί που έλαβαν έστω και μία (1) έδρα. Ως Δήμαρχος εκλέγεται ο επικεφαλής του επιτυχόντος συνδυασμού.

Αν κανένας συνδυασμός δεν πληροί τις ανωτέρω προϋποθέσεις, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή μεταξύ των υποψήφιων δημάρχων των δύο (2) συνδυασμών που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους.

Ο υποψήφιος δήμαρχος δεν μπορεί να παραιτηθεί από την υποψηφιότητά του πριν από την επαναληπτική ψηφοφορία.

Αν το ποσοστό που έλαβε ο επιτυχών συνδυασμός, σύμφωνα με τα ανωτέρω, είναι έως και εξήντα τοις εκατό (60%) του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων, ο επιτυχών συνδυασμός εκλέγει τα τρία πέμπτα (3/5) του συνόλου των εδρών του δημοτικού συμβουλίου. Το κλάσμα που προκύπτει στρογγυλοποιείται στην πλησιέστερη ακέραια μονάδα. Αν κατά τον υπολογισμό των τριών πέμπτων (3/5) και των δύο πέμπτων (2/5) του συνόλου των εδρών προκύπτει κλάσμα μικρότερο του ημίσεος της μονάδας, δεν υπολογίζεται, ενώ αν προκύπτει κλάσμα μεγαλύτερο του ημίσεος, στρογγυλοποιείται στην επόμενη μονάδα. Με βάση το πρώτο εδάφιο, οι έδρες του δημοτικού συμβουλίου που αναλογούν στα τρία πέμπτα (3/5) και στα δύο πέμπτα (2/5) έχουν, αντίστοιχα, ως εξής:

α) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από δεκατρία (13) μέλη, οκτώ (8) και πέντε (5) έδρες, αντίστοιχα,

β) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από δεκαπέντε (15) μέλη, εννέα (9) και έξι (6) έδρες, αντίστοιχα,

γ) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από δέκα εννέα (19) μέλη, έντεκα (11) και οκτώ (8) έδρες, αντίστοιχα,

δ) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από είκοσι πέντε (25) μέλη, δεκαπέντε (15) και δέκα (10) έδρες, αντίστοιχα,

ε) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από είκοσι εννέα (29) μέλη, δεκαεπτά (17) και δώδεκα (12) έδρες, αντίστοιχα,

στ) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από τριάντα πέντε (35) μέλη, είκοσι μία (21) και δεκατέσσερις (14) έδρες, αντίστοιχα,

ζ) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από τριάντα εννέα (39) μέλη, είκοσι τρεις (23) και δεκαέξι (16) έδρες, αντίστοιχα, και

η) στα δημοτικά συμβούλια που αποτελούνται από σαράντα τρία (43) μέλη, είκοσι έξι (26) και δεκαεπτά (17) έδρες, αντίστοιχα.

Δικαίωμα εκλογής δημοτικού συμβούλου έχει συνδυασμός ο οποίος κατά την αρχική ψηφοφορία (α’ γύρο) συγκέντρωσε ποσοστό τρία τοις εκατό (3%) τουλάχιστον του συνολικού αριθμού των εγκύρων ψηφοδελτίων.

Το αρμόδιο πολυμελές πρωτοδικείο μετά από την πάροδο των πέντε (5) ημερών από την έκθεση των πρακτικών εκλογής μαζί με τον πίνακα αποτελεσμάτων, ανακηρύσσει τον επιτυχόντα και τους επιλαχόντες συνδυασμούς του δημοτικού συμβουλίου, τον δήμαρχο, τους τακτικούς και αναπληρωματικούς δημοτικούς συμβούλους κάθε συνδυασμού ανά εκλογική περιφέρεια, τους τακτικούς και αναπληρωματικούς συμβούλους ή τους προέδρους των δημοτικών κοινοτήτων κάθε συνδυασμού. Ο πρόεδρος πρωτοδικών εκθέτει τις αποφάσεις στο κατάστημα του δικαστηρίου επί τρεις (3) ημέρες και αποστέλλει αντίγραφό τους στον περιφερειάρχη και στον συντονιστή της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης. Οι αποφάσεις επικύρωσης της εκλογής αναρτώνται αμελλητί στην ιστοσελίδα του αρμοδίου δικαστηρίου, στην ιστοσελίδα της περιφέρειας και στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου.

Αιρετός, ο οποίος δεν αποποιείται την εκλογή του είκοσι (20) τουλάχιστον ημέρες πριν από την έναρξη της δημοτικής περιόδου, με γραπτή δήλωσή του προς τον συντονιστή της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης, θεωρείται ότι την έχει αποδεχθεί.